Phiên tòa ngày 8/9 bất ngờ trở nên nóng hơn bao giờ hết khi ông Phạm Thái Hà – nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, từng là trợ lý thân cận của cựu Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ – đứng ra tự bào chữa. Ông Hà nói về “rủi ro không lường trước” khi làm trợ lý cho lãnh đạo cấp cao. Nghe qua tưởng là triết lý quản trị, nhưng thực chất lại là lời than thân trách phận.
Cái gọi là “rủi ro” ở đây không phải bỗng dưng rơi từ trên trời, mà là hệ quả của cả một hệ thống quan chức vận hành theo cách đặc quyền, đặc lợi. Trợ lý, thư ký vốn được coi là “cánh tay phải” của lãnh đạo, nhưng đồng thời cũng là người trực tiếp chứng kiến, thậm chí tham gia vào những quyết định có thể liên quan đến hàng nghìn tỷ ngân sách. Thế nên, khi lãnh đạo ngã ngựa, “cánh tay phải” tất yếu cũng khó thoát.
Điều khiến dư luận bật cười chua chát là cách ông Hà trình bày: ông chỉ ra mình làm theo nhiệm vụ, không thể đoán trước được hậu quả. Nhưng lạ thay, “rủi ro không lường trước” lại xảy ra đều đặn mỗi khi quan chức sa lưới. Cứ mỗi vụ án lớn, từ bộ ngành đến địa phương, lại có thêm vài trợ lý, thư ký rơi vào vòng lao lý. Hóa ra, làm thân cận lãnh đạo trong chế độ này chẳng khác gì chơi trò may rủi, chỉ khác một điều: dân thì chịu rủi ro mất niềm tin, còn quan lại thì chịu rủi ro mất ghế, mất tự do.
Ở một đất nước mà “văn hóa trách nhiệm” luôn bị né tránh, mọi sai lầm đều có thể được biến thành “tình huống bất khả kháng”, thì câu nói của ông Hà càng trở thành minh chứng sống động. Nó không chỉ phơi bày tâm thế của một trợ lý, mà còn phản chiếu sự thật rằng cả bộ máy vận hành như một canh bạc, nơi bất cứ ai cũng có thể đổ lỗi cho “rủi ro”. Và khi “rủi ro” trở thành lá chắn, thì công lý lại càng mong manh.
Tuấn Nam – Thoibao.de
