Hà Nội lại vào mùa “phố hóa sông”, và như một phản xạ có điều kiện, sau mỗi trận mưa là một đợt ký quyết định. Lần này, Chủ tịch UBND TP ban hành 10 quyết định lệnh xây dựng công trình khẩn cấp để “giải quyết tình trạng ngập úng”, với tổng mức đầu tư dự kiến gần 5.600 tỷ đồng. Nghe con số đã thấy… khẩn cấp thật: khẩn cấp cho ngập, và khẩn cấp hơn cho ngân sách.
Câu chuyện quen như điệp khúc: chỗ ngập tới cổ chân, chỗ ngập tới đầu gối; người dân bì bõm dắt xe, bưng đồ, tát nước; còn trên giấy tờ thì những “gói giải pháp” lại được trình ra, in đậm, đóng dấu đỏ, hứa hẹn “xử lý triệt để”. Năm nào cũng vậy. Chỉ có một thứ tăng đều, ổn định hơn cả mực nước: tiền chống ngập. Thế nên người dân mới hỏi một câu rất thật: nếu “chống” quyết liệt đến thế, sao năm nào Hà Nội cũng thành sông? Và vì sao năm sau số tiền thường lại… nhiều hơn năm trước?
Câu trả lời chua chát là: miếng ngon khó bỏ. Ngập không chỉ là hiện tượng thời tiết, nó còn là một “mùa vụ” chính sách. Cứ hễ ngập là có dự án. Có dự án là có khảo sát, có tư vấn, có điều chỉnh, có bổ sung, có phát sinh. Một việc vốn phải làm gọn, làm dứt, lại được chia nhỏ thành nhiều giai đoạn, nhiều hạng mục, nhiều nhiệm kỳ — để cái gì cũng “đang triển khai”, “đang rà soát”, “đang hoàn thiện”. Và trong lúc cái ngập ngoài đường còn nguyên, thì cái “dòng chảy” trong hồ sơ lại chảy rất… trơn tru.
Người ta từng đùa mà như thật: ngày xưa một ngày làm nhiều việc, nay một việc phải làm nhiều ngày. Ở đây, một việc không chỉ nhiều ngày, mà nhiều năm, thậm chí nhiều khóa. Vì nếu chống ngập xong thật nhanh, thật sạch, thì lấy gì để còn “khẩn cấp” năm sau? Ngập hết thì “thành tích” cũng hết đất diễn. Còn ngập thì còn lý do để ký, còn hạng mục để rót, còn công trình để nghiệm thu, còn báo cáo để tổng kết. Ngập, xét cho cùng, lại vô tình trở thành một thứ… đầu vào ổn định cho chuỗi dự án.
Thế nên mới có nghịch lý cay đắng: dân ngập là chuyện của dân, nhưng dân ngập lại là điều kiện để “quan làm”. Mưa càng lớn, quyết tâm càng cao. Nước càng dâng, dự toán càng dày. Và chống ngập theo chỉ đạo thì phải “làm từ từ”: làm từng bước, làm từng giai đoạn, làm từ năm này sang năm kia — để đảm bảo một nguyên tắc vàng không cần ghi trong nghị quyết: còn ngập là còn việc; còn việc là còn dự án; còn dự án là còn ghế.
Kết quả là Hà Nội vẫn có thể tiếp tục sống chung với ngập như một nét “đặc sản đô thị”: dân thì bì bõm ngoài đường, còn ngân sách thì bì bõm trong những con số nghìn tỷ. Và cứ thế, thành phố chống ngập… bằng cách đảm bảo rằng ngập không bao giờ thiếu để chống.
Văn Ba
