Từ ngày 1 tháng 7 năm 2025, 34 tỉnh thành bước vào kỷ nguyên “không cần hỏi ý dân”, mở ra một mô hình quản trị vượt thời đại: “trên chỉ, dưới phục”, “chỉ đâu, trúng đó”, “quyết từ Trung ương tới Tổ dân phố”. Đảng CsVN sẽ đồng loạt tổ chức lễ ra mắt mô hình hành chính mới, với cơ chế phân công và chỉ định cán bộ trực tiếp từ trung ương xuống đến xã, phường. Sự kiện được truyền hình trực tiếp như một dấu son hành động, mở màn cho cái gọi là “kỷ nguyên vươn mình” sau quá trình “sắp xếp lại giang sơn”. Tuy nhiên, đằng sau lớp áo lễ hội và sự đồng thuận biểu kiến, câu hỏi đặt ra là: liệu đây là bước tiến tới hiệu quả quản trị, hay là biểu hiện của sự tập trung hóa quyền lực một cách tuyệt đối?
Việc chỉ định lãnh đạo tỉnh, thành – thay vì bầu chọn dân chủ – rồi tiếp tục cho phép các lãnh đạo này chỉ định dọc xuống xã, phường, là một chuỗi hành động triệt tiêu vai trò của cử tri trong tiến trình chính trị. Mặc dù có thể được viện dẫn với lý do “gọn bộ máy – rõ trách nhiệm”, nhưng việc thiếu đi cơ chế giám sát độc lập và không gian cho phản biện lại tiềm ẩn rủi ro của chủ nghĩa hình thức, nơi quyền lực không còn được kiểm soát bằng ý chí nhân dân. Minh bạch và phản biện – những thành tố bị lãng quên.
Có dấu hiệu cho thấy cơ chế “chỉ định” đang trở thành quy trình ngược, nơi việc bầu cử chỉ nhằm hợp thức hóa một lựa chọn đã có từ trước. Điều này làm xói mòn niềm tin của người dân vào hiệu quả lá phiếu, đồng thời đặt ra nghi vấn về mức độ chính danh của bộ máy. Không thể phủ nhận rằng hệ thống tổ chức hành chính gọn nhẹ có thể tạo ra năng lực phản ứng nhanh trong điều hành chính sách. Nhưng tốc độ không nên đánh đổi bằng sự loại trừ dân chủ. Nghe nói có mấy người viết đơn tố cáo nhân sự được đảng csVN chỉ định. Nhưng đảng bảo khoan! Sai phạm thuộc về quy trình hay cá nhân? Rất tiếc, nội bộ đã “dàn xếp ổn thỏa”. Dân không hiểu thì… sẽ được tuyên truyền để hiểu đúng hơn sau khi vào tù.
Một nhà nước mạnh không chỉ có bộ máy hành chính hiệu quả, mà còn cần có khả năng tiếp nhận và dung nạp các luồng ý kiến đa chiều – dù trái chiều. Hiệu quả không đồng nghĩa với dân chủ bị thu hẹp.
Lão Thất
