„Venezuela“ không phải là một sự kiện xảy ra trong một đêm. Đó là kết quả cuối cùng của một chuỗi điều hành chính sách sai lầm, đi ngược lại thực tế và làm mất lòng tin của người dân.
Vì mục tiêu tăng trưởng GDP cao, Chính phủ bơm tiền rẻ (lãi suất thấp) vào nền kinh tế. Tiền rẻ không đi vào sản xuất mà chảy vào các kênh đầu cơ (như bất động sản, trái phiếu), tạo ra bong bóng.
Khi bong bóng xì hơi (khủng hoảng bất động sản/trái phiếu), các vụ bê bối lớn bị phanh phui. Người dân nhận ra rằng các kênh đầu tư chính thức (ngân hàng, trái phiếu) và ngay cả tài sản truyền thống (vàng SJC) đều có rủi ro, bị thao túng. Khi mất niềm tin vào đồng nội tệ (VNĐ) và các tài sản trong nước, người dân sẽ tự nhiên tìm đến thứ mà họ tin là an toàn nhất và nằm ngoài tầm kiểm soát của Chính phủ: Nhu cầu USD tăng đột biến.
– Một người bán hàng sẽ giữ USD thay vì VNĐ.
– Một người có tiền tiết kiệm sẽ tìm mua USD cất đi.
Đây là giai đoạn quyết định, là nguyên nhân dẫn đến mọi sự đe dọa. Vì ai cũng tìm mua USD, giá USD trên thị trường thực (chợ đen) tăng vọt, lập kỷ lục 28.000 VNĐ.
Thay vì chấp nhận thực tế này (bằng cách tăng lãi suất để giữ giá VNĐ), họ ra lệnh cho hệ thống ngân hàng phải giữ „tỷ giá chính thức“ ở mức thấp như lời BT Nguyễn Chí Dũng nói „giá trị đồng tiền đang được giữ vững“. Nền kinh tế ngay lập tức có hai giá USD với mức chênh lệch vượt xa „tầm với“
Đây chính xác là điểm khởi đầu của kịch bản Venezuela:
– Người lao động ở nước ngoài sẽ không gửi tiền về qua ngân hàng nữa.
– Doanh nghiệp „găm“ USD, các Cty xuất khẩu (bán hàng thu về USD) sẽ không dại gì bán USD cho ngân hàng để lấy tỷ giá thấp. Họ sẽ giữ lại USD ở nước ngoài hoặc bán ra „chợ đen“.
Để giữ tỷ giá chính thức không bị sụp đổ, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) buộc phải làm một việc: Lấy USD từ Dự trữ Ngoại hối Quốc gia (tiền tiết kiệm của đất nước) bán ra cho các ngân hàng thương mại ở mức giá rẻ – Ngân hàng thương mại cũng sẽ „găm“ USD hoặc bán 02 giá (giá trên sổ sách khác với giá thỏa thuận). Có nghĩa là, NHNN đang „đốt“ tiền tiết kiệm của quốc gia mỗi ngày chỉ để duy trì một con số báo cáo đẹp đẽ – Dự trữ ngoại hối sẽ cạn kiệt nhanh chóng. NHNN buộc phải „thả nổi“ tỷ giá. Tỷ giá chính thức ngay lập tức nhảy vọt 28.000 VNĐ/USD hoặc vượt xa hơn.
– Mọi thứ trong nước tăng giá ngay lập tức. Một lít xăng (nhập bằng USD) tăng giá theo tỷ giá mới. Gói mỳ, viên thuốc (nhập nguyên liệu) cũng vậy. Đồng tiền trong tay người dân (VNĐ) bỗng nhiên mất giá trị nghiêm trọng.
– Khi kinh tế khủng hoảng, Chính phủ không/khó thu được thuế, cách duy nhất để trả lương là… in thêm tiền. In tiền càng làm tiền mất giá, lạm phát phi mã.
Con đường đến „Venezuela“ là một chuỗi định sẵn, bắt đầu bằng việc đặt mục tiêu ảo (tăng trưởng) thay vì thực tế (ổn định), dẫn đến mất niềm tin. Khi người dân hành động theo thực tế (mua USD), Chính phủ lại chọn che đậy thực tế đó (tạo ra hai tỷ giá chênh lệch quá xa). Việc che đậy này sẽ đốt cạn nguồn lực quốc gia, và khi nguồn lực cạn, TỰ CÁC BẠN DỰ ĐOÁN.
